Nauczyciel pracujący z uczniem dyslektycznym powinien zdawać sobie sprawę, że może on mieć trudności w wielu przedmiotach ze względu na opóźnienia rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych. Nawet nie znając żadnych specyficznych metod nauczyciel może w znacznym stopniu pomóc takiemu uczniowi. Na początek wystarczy, że będzie starał się zrozumieć ucznia i jego problemy oraz porozmawiać w tej sprawie z jego rodzicami, nauczycielami, a także z samym uczniem.

Nauczyciel może również posadzić ucznia dyslektycznego dyslektycznego ławce blisko siebie, aby mógł obserwować, czy prawidłowo przepisuje z tablicy, a w razie potrzeby zwrócić mu uwagę na błędy i pomóc w ich korekcie. Uczeń taki powinien być odpytywany ustnie, a jego prace pisemne oceniać głównie pod kątem merytorycznym, nie obniżając oceny za błędy ortograficzne. Oczywiście nie oznacza to, że nauczyciel ma udawać, że nie widzi błędów. Przeciwnie zawsze należy starać się, by dziecko opanowało poprawną pisownię pojęć z każdego przedmiotu poprzez wnikliwą obserwację każdego wyrazu, prawidłowe przepisywanie, podkreślanie, obramowanie, napisanie dużymi literami, należy mobilizować ucznia do pracy i nie posądzać go o lenistwo, jeśli praca nad poprawnością zapisu trwa zbyt długo.

Nigdy nie należy wyrywać ucznia dyslektycznego do natychmiastowej odpowiedzi. Najlepiej dać mu krótki czas na zastanowienie, ponieważ dzieci dyslektyczne mogą mieć problemy z przypominaniem sobie faktów, słów i zwrotów z języka obcego.

Ze względu na osłabioną funkcję pamięci uczeń dyslektyczny wymaga znacznie więcej czasu, aby zapamiętać wiersz lub tabliczkę mnożenia, dlatego dobrze jest indywidualizować wymagania i dać mu dodatkowy czas, aby zadawać materiał mniejszymi porcjami angażując wiele zmysłów. W nauczaniu dzieci dyslektycznych najbardziej skuteczne jest uczenie polisensoryczne, czyli uczenie z zaangażowaniem wielu zmysłów: słuchu, wzroku, ruchu, a także dotyku. W nauczaniu ortografii coraz szersze uznanie zyskuje mnemotechnika, czyli zespół środków i prawideł ułatwiających zapamiętanie jakiegoś materiału.

Nauczyciel nie powinien obniżać ocen z prac pisemnych za niski poziom graficzny pisma. W razie trudności z odczytaniem fragmentów pracy można odpytać ucznia ustnie, pozwolić pisać w zeszycie pismem drukowanym (bez łączenia liter), a obszerniejsze prace domowe na maszynie do pisania lub na komputerze. Ponadto uczniom w młodszym wieku szkolnym mającym trudności w graficznym odtwarzaniu liter można zalecić pisanie ołówkiem w szerokich liniach oraz dawać dodatkowe ćwiczenia grafomotoryczne usprawniające małą motorykę i koordynację wzrokowo – ruchową.

Pamiętając o trudnościach ucznia z czytaniem nie należy kazać mu czytać na głos przy całej klasie nowy tekst. Lepiej wybrać fragment tekstu do opracowania w domu i na tym fragmencie sprawdzić technikę głośnego czytania. Czytanie lektur szkolnych najlepiej jest rozłożyć w czasie i pozwolić na korzystanie z książek, do których dołączone są taśmy z nagraniem tekstu. Można również zachęcać rodziców do wspólnego z dzieckiem czytania.

W trakcie rozwiązywania zadań tekstowych należy upewnić się, że dziecko zdążyło przeczytać tekst zadania i zrozumienia jego treści, że potrafi określić, które dane są znane, a co należy obliczyć. W związku z tym w trakcie sprawdzianów należy przedłużyć czas potrzebny na rozwiązanie zadania lub dać uczniowi wcześniej do rozwiązania do domu zadania o podobnej treści.

Nauczyciel powinien tak zorganizować pracę ucznia w czasie lekcji, aby w momencie obniżenia jego koncentracji uwagi mobilizować ucznia do aktywności. Nauczanie dziecka przyniesie pożądane efekty, jeżeli będzie opierało się na uczuciach pozytywnych: na zainteresowaniu, zaciekawieniu tematem, poczuciem kompetencji, doświadczaniu sukcesu, poczucia siły i własnych możliwości, gdy dziecku uda się pokonać trudności.

Dlatego tak ważne jest, aby nauczyciel dostarczał dziecku okazji do przeżywania choćby niewielkich sukcesów na początku każdej lekcji, co da mu trochę poczucia pewności siebie.

Dobrze jest również, gdy nauczyciel unika stwierdzeń silnie negatywnych, np. „źle”, „ nie na temat”, które blokują dalsze wypowiedzi dziecka. Uczeń powinien mieć szansę poprawienia odpowiedzi lub jej uzupełnienia. [1]

System opieki i pomocy dzieciom dyslektycznym.

Poziom I

Pomoc udzielana dziecku przez jego rodziców, pod kierunkiem nauczyciela. Dzieciom o stosunkowo niewielkich trudnościach w nauce wystarcza pomoc rodziców i współpracującego z nimi nauczyciela. Na podstawie opinii z poradni psychologiczno – pedagogicznej, w której zawarte są wskazania dotyczące terapii i sposobu postępowania z dzieckiem, nauczyciel może zapewnić dyslektycznemu dziecku indywidualny program wymagań oraz dodatkowe ćwiczenia korekcyjno – kompensacyjne, wykonywane w szkole, podczas lekcji i w domu pod opieką rodziców, rodziców, z którymi nauczyciel ściśle współpracuje.

Poziom II

Pomoc udzielana w zespole korekcyjno – kompensacyjnym. W przypadku bardziej nasilonych trudności w uczniu się proponuje się dzieciom dyslektycznym udział w zajęciach zespołu korekcyjno – kompensacyjnego w szkole. Zajęcia te powinny być prowadzone w gabinecie terapii pedagogicznej przez pedagoga – terapeutę. Warunkiem skuteczności tych zajęć jest ścisła współpraca rodziców i nauczycieli dziecka. Jeżeli zawodzi pomoc ze strony rodziców, nawet najlepiej prowadzone zajęcia nie przynoszą efektów.

Poziom III

Terapia indywidualna. Dzieci, które wymagają indywidualnej bardziej pogłębionej pomocy terapeutycznej, uczęszczają na terapię do poradni psychologiczno – pedagogicznej. Tutaj także obowiązują zasady współpracy domu i szkoły, które są warunkiem skuteczności terapii.

Poziom IV

Klasy terapeutyczne.

Realizuje się w nich autorskie programy dydaktyczne, które obok obowiązującego programu nauczania zawierają oddziaływania z zakresu terapii pedagogicznej.

Poziom V.

Oddziały terapeutyczne stałego pobytu.

Przebywają w nich dzieci wymagające długotrwałej i intensywnej terapii. Czas pobytu wynosi od kilku miesięcy do roku ( soboty i niedziele dzieci spędzają w domu). Uzupełniającymi formami pomocy są kolonie i turnusy terapeutyczne dla dzieci oraz obozy terapeutyczno – relaksacyjne dla młodzieży, organizowane głównie przez oddziały Polskiego Towarzystwa Dysleksji.

W jaki sposób – zdaniem uczniów nauczyciele powinni dostosowywać swoje wymagania do rodzaju ich trudności.

  • Powinni przeprowadzić indywidualną rozmowę z uczniem, aby zorientować się, co sprawia mu największą trudność,
  • Powinni dokładnie tłumaczyć każde zagadnienie i poświęcać tyle czas na dany temat, aż uczniowie go zrozumieją, a nie lecieć z materiałem, żeby zrealizować program,
  • Nie chciałbym układać zdań z języka niemieckiego na głos przy całej klasie,
  • Uczyłem się od dziecka języka angielskiego na amerykańskich kreskówkach, kreskówkach nauczycielka wymaga ode mnie akcentu typowo angielskiego i mamy problem,
  • Nauczycielka powinna uwzględniać moje problemy z gramatyką, a przy ocenianiu bierze pod uwagę jedynie ortografię,
  • Chciałbym pisać sprawdziany na tablicy przy nauczycielu.
  • Chciałbym mieć więcej czasu na sprawdzianach. Chociaż zdecydowanie wolałbym odpowiadać niż pisać,
  • Chciałbym mieć możliwość korzystania na sprawdzianach ze słowników,
  • Nauczyciele powinni poświęcać mi trochę więcej uwagi. Jeśli zrobię błędy, to chciałbym wiedzieć, na czym one polegały, aby ich więcej nie powtórzyć. Sama nie zawsze jestem w stanie do tego dojść.
  • Nauczyciele powinni mówić nam, jakie błędy robimy. Poza tym każą nam się uczyć słówek czy gramatyki, ale nie mówią, jak mamy to robić.
  • Chciałbym mieć więcej czasu na przeczytanie tekstów i zrozumienie ich treści. Potrzebuję również więcej czasu na napisanie wypowiedzi,
  • Chciałabym, abyśmy mieli więcej lekcji powtórzeniowych, aby utrwalić materiał,
  • Chciałabym uczyć się języków obcych z udziałem form multimedialnych, bardzo mi to ułatwia naukę,
  • Na sprawdzianach chciałabym pisać inny tekst niż pozostała część grupy, gdyż ten, który pisze jest za długi i zawiera tyle zdań, że nie mogę zdążyć, chociaż jestem przygotowany,
  • Nauczycielka powinna zwolnić tempo przy wprowadzaniu nowego materiału z gramatyki. Jak realizujemy materiał wolniej, to wtedy wszystko rozumiem,
  • Wolałbym pisać sprawdziany częściej, ale z mniejszych partii materiału, bo nie jestem w stanie dobrze przygotować się z obszerniejszego materiału.
  • Nauczycielka daje mi na sprawdzianach więcej czasu, a dodatkowy czas jest mi niepotrzebny. Nie chciałbym czytać na głos nowych tekstów przy całej klasie,
  • Nauczyciel powinien stosować taki sposób oceniania, który da mi szansę na otrzymywanie sprawiedliwych ocen,
  • Chciałbym, żeby nauczycielka pomogła mi, a zawsze, kiedy zwrócę się o pomoc, słyszę, że trzeba się było nauczyć. Mam zły kontakt z nauczycielką,
  • Chciałbym uczyć się mniej słówek na raz,
  • Chciałbym, aby nauczycielka dobrze i rzeczowo tłumaczyła gramatykę i żebyśmy robili po kilka przykładów, a nie tylko jeden, do danego zagadnienia gramatycznego. Nauczycielka bardzo dużo wymaga z gramatyki, a sama prawie nic nie nauczyła. Na lekcjach zaledwie coś powie o gramatyce i róbcie sobie sami. I jak ja mam nauczyć się gramatyki na maturę?
  • Powinienem mieć obniżone wymagania, jeśli chodzi o wypowiedź ustną: albo łatwiejsze pytania albo więcej czasu, bo nie potrafię szybko ułożyć zdań w języku obcym,
  • Nauczyciel powinien przygotować dla mnie jakieś ćwiczenia, które pomogłyby mi z moimi trudnościami,
  • Klasa powinna być podzielona na grupę bardziej i mniej zaawansowaną. W grupie mniej zaawansowanej moglibyśmy wszystko robić wolniej. To byłoby dla mnie bardzo dobre rozwiązanie,
  • Jestem słuchowcem, lepiej rozumiem i zapamiętuję zdania usłyszane niż przeczytane. Gdyby na lekcjach było więcej rozmówek ( np. w sklepie, w taksówce, itp.), z pewnością miałbym większe osiągnięcia. Na lekcjach za dużo piszemy i czytamy,
  • Gdyby nauczyciel kładł większy nacisk na wypowiedzi słowne i na rozumienie mówionych tekstów, a nie na wypowiedzi pisemne, miałbym lepsze oceny,
  • Nauczyciel powinien wiedzieć, że błąd w pisowni nie zawsze jest błędem popełnionym z niewiedzy. Zdarza się łączyć wyrazy, a nie zawsze mam czas, żeby poprawić swoją pracę przed oddaniem do sprawdzenia,

Wypowiedzi uczniów świadczą, że ich oczekiwania wobec nauczycieli zależą od zakresu i rodzaju trudności. Wielu z nich przedstawia rozwiązania, których realizacja nie powinna sprawiać problemów i należałoby je rozważyć.

Ze sposobem dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia ściśle łączy się problem oceniania u niego poszczególnych sprawności i umiejętności. Aby nauczyć się języka obcego należy opanować jego podsystemy związane z warstwą foniczną ( wymowa, akcent, intonacja) i graficzną ( ortografia i interpunkcja), jego leksykę ( słownictwo) i składnię (struktury gramatyczne). Opanowanie tych podsystemów pozwala na uzyskanie sprawności receptywnych, produktywnych, interakcyjnych interakcyjnych mediacyjnych.

H. Komorowska, autorka Metodyki nauczania języków obcych (2002) proponuje w następujący sposób oceniać jakość pracy nad językiem i jej efekty: „Rozróżnianie i wymawianie dźwięków, rozumienie tekstu mówionego, mówienie – można oceniać w trakcie kontroli ustnej. Czytanie ze zrozumieniem, pisanie, rozumienie leksyki i rozróżnianie struktur gramatycznych można sprawdzić i oceniać w trakcie kontroli pisemnej. Czynną znajomość leksyki i czynną znajomość struktur gramatycznych można sprawdzić zarówno ustnie, jak i pisemnie”.

Jeśli chodzi o ucznia z dysleksją zawsze warto sprawdzić wiadomości w formie ustnej w sytuacji, gdy praca pisemna zakończy się niepowodzeniem, pozwoli to nauczycielowi na zweryfikowanie faktycznej wiedzy ucznia.

Jak w takim razie oceniać uczniów z dysleksją?

Proponowałabym złagodzić kryteria oceniania w zakresie tych sprawności bądź umiejętności, które sprawią im szczególne problemy, jednak w każdym przypadku należy wymagać od nich, aby wykonywali dodatkowe ćwiczenia, wybrane dla nich po to, aby pomóc im w przezwyciężaniu trudności. Należy jednak pamiętać o sprawdzaniu zadanych ćwiczeń, żeby uczniowie mieli motywację do dodatkowej pracy. Warto wspólnie wypracować zasady, które będą obowiązywały obie strony. Stwierdzenie dysfunkcji nie zwalania uczniów od nauki. Nauczyciel nie powinien honorować zaświadczeń z poradni w stosunku do tych, którzy nie respektują jego poleceń i nie wykonują zadanych ćwiczeń. Uczniowie muszą ponosić konsekwencje swojej postawy wobec szkoły. W aktualnych przepisach ministerialnych, dotyczących osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi nie ma mowy o obniżaniu, lecz o dostosowaniu wymagań do ich indywidualnych potrzeb. Oznacza, to, że nauczyciel, który stosuje łagodniejsze kryteria oceniania dla uczniów z dysleksją, ma prawo wymagać od nich większego wkładu pracy w porównaniu do innych uczniów, uczniów przeciwnym przypadku uczniowie z dysleksją będą w pozycji uprzywilejowanej, a obowiązkiem szkoły jest stworzenie równych szans edukacyjnych dla wszystkich.

Czasem jednak możemy spotkać się z taką sytuacją, w której uczeń mimo dodatkowej pomocy i bardzo dużego nakładu własnej pracy nie będzie osiągał sukcesów w nauce języków obcych. Może tak stać się w przypadku zaburzeń o głębokim stopniu nasilenia. Zakres trudności może być tak poważny, że nauczyciel nie będzie miał żadnych podstaw do pozytywnej oceny chociażby jednej z wymaganych sprawności językowych, czy to recepcyjnych czy też produktywnych. Sytuacja taka jest dla ucznia z dysleksją przyczyną niskiej samooceny i frustracji. Na przygotowanie się do lekcji języków obcych musi poświęcać bardzo dużo czasu, wobec czego zaczyna mu go brakować na naukę innych przedmiotów, więc zaniedbuje je, a to uniemożliwia mu realizację planów dotyczących dalszego kształcenia.

 

Pan / Pani

 

Na podstawie Rozporządzenia MENiS z dnia 21 marca 2001r. (Dz. U. Nr 29, poz. 323, § 6.1) ze zmianami z dn. 24 kwietnia 2002r. (Dz. U. Nr 46, poz. 433) i 7 stycznia 2003r. (Dz. U. Nr 26, poz. 225) w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych oraz pisemnej opinii poradni psychologiczno – pedagogicznej zobowiązuję Pana / Panią do dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia klasy:

 

Z przedmiotu:

 

Na okres:

W załączeniu przedkłada opinię poradni psychologiczno – pedagogicznej.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych, edukacyjnych, których mowa jest w tym zobowiązaniu winien Pan / Pani sprecyzować na piśmie i powiadomić o tym fakcie zainteresowanego ucznia.

Oświadczenie precyzujące dostosowanie wymagań edukacyjnych proszę złożyć w sekretariacie szkoły.

 

Przyjąłem / Przyjęłam do wiadomości i wykonania:

……………………………………………………

podpis nauczyciela

 

 

 

Oświadczenie

 

Oświadczam, że uczniowi klasy

Dostosuję wymagania edukacyjne z przedmiotu:

 

Dostosowanie wymagań edukacyjnych dotyczy:

 

 

 

Podpis ucznia                                                                              Podpis nauczyciela